معمارانی که دستگیره طراحی کرده‌اند…
دستگیره‌ها شاید در نگاه اول به‌عنوان جزئیات کوچکی در طراحی‌های معماری دیده شوند، اما معماران برجسته‌ای بوده‌اند که این جزئیات را به عناصری هنری و خلاقانه تبدیل کرده‌اند.
در این یادداشت، به معرفی شش معمار مشهور خواهیم پرداخت که دستگیره‌ها را به‌عنوان بخشی از طرح‌های خود در معماری‌های مختلف طراحی کرده‌اند و نحوه‌ی تأثیر فناوری بر روند طراحی و تولید آن‌ها را مورد بررسی قرار خواهیم داد؛ طراحی دستگیره‌ها توسط معماران برجسته‌ای چون گائودی، ون دِروهه، رایت، حدید، راجرز و فاستر، نشان‌دهنده‌ی اهمیت جزئیات در طراحی معماری است. این معماران با درک عمیق از فناوری‌های موجود در زمان خود، توانسته‌اند دستگیره‌هایی طراحی کنند که نه‌تنها به‌عنوان ابزاری کاربردی، بلکه به‌عنوان آثار هنری و جزئی از هویت فضاهای معماری مورد استفاده قرار گیرند.
یک/ آنتونی گائودی (Antoni Gaudí)
«آنتونی گائودی» یکی از برجسته‌ترین معماران تاریخ است که در طراحی‌های خود از جزئیات منحصربه‌فردی استفاده کرده است. یکی از ویژگی‌های بارز طراحی‌های او استفاده از دستگیره‌ها و اتصالات خاص در ساختمان‌هایش بوده؛ به‌ویژه در برخی از آثارش مانند کازا میلا و یا کازا باتیو که دستگیره‌ها به‌شکلی ارگانیک و الهام‌گرفته از طبیعت طراحی شده‌اند.
گائودی به‌طور مستقیم از شکل‌ها و فرم‌های موجود در طبیعت مانند شاخه‌ها و برگ‌ها برای طراحی دستگیره‌ها الهام می‌گرفت. در دوره‌ای که گائودی در آن فعالیت می‌کرد (اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰)، فناوری‌ها نسبت به امروز بسیار محدودتر بودند، اما گائودی توانست با استفاده از تکنیک‌های سنتی و دست‌ساز، طرح‌هایی خارق‌العاده خلق کند. این نوع دستگیره‌ها معمولن از مس و برنز ساخته می‌شدند که در آن زمان به‌راحتی در دسترس و قابل پردازش بودند.
دو/ لودویک میس‌ون دِروهه (Ludwig Mies van der Rohe)
لودویک میس‌ون دروهه، معمار آلمانی‌تبار معروف به طراحی‌های مینی‌مالیستی و مدرن، نه‌تنها به‌عنوان یک پیشگام در معماری مدرن شناخته می‌شود، بلکه در طراحی دستگیره‌ها و جزئیات دکوراسیون داخلی نیز سبک خاص خود را داشت. دستگیره‌هایی که ون دروهه طراحی کرده، ساده و در عین حال بسیار کاربردی بودند.
در پروژه‌هایی مانند United States Pavilion at the 1929 Barcelona International Exposition، میس‌ون دروهه دستگیره‌هایی با طراحی بسیار ساده و متناسب با سبک بین‌المللی خود ایجاد کرد. این دستگیره‌ها از استیل ضدزنگ و مواد صنعتی دیگر ساخته شده بودند که این سبک به‌ویژه در دهه‌های ۱۹۴۰ و ۱۹۵۰ میلادی به‌خوبی با دنیای مدرن همخوانی داشت.
سه/ فرانک لوید رایت (Frank Lloyd Wright)
فرانک لوید رایت، معمار برجسته‌ی آمریکایی، در طراحی‌های خود نه‌تنها به ساختمان‌ها و فضاهای داخلی توجه ویژه‌ای داشت، بلکه دستگیره‌ها و لوازم جانبی را نیز به‌طور دقیق طراحی می‌کرد. طراحی‌های او به‌ویژه در خانه‌هایی به سبک پرایری(Prairie Houses) بسیار مشهور است. معماری به سبک پرایری نوعی ساختمان‌سازی است که معتقد است یک سازه باید نشان‌دهنده و ادای احترامی به محیط اطرافش باشد. رایت یک خانه به سبک پرایری را سازه‌ای می‌دانست که با زمین در هم آمیخته شده باشد؛ مانند خانه‌ی آبشار که یکی از پروژه‌های مهم و اثرگذار او در معماری معاصر محسوب می‌شود.
در این خانه‌ها، دستگیره‌ها به‌طور خاص با استفاده از اشکال هندسی و هندسه‌ی طبیعی طراحی شدند. در آن زمان، تکنولوژی تولید دستگیره‌ها بیشتر به روش‌های دستی و سنتی محدود می‌شد، و رایت توانست با استفاده از چوب، برنز و استیل دستگیره‌هایی طراحی کند که به‌طور دقیق با دیگر اجزای خانه همخوانی داشتند. این طراحی‌ها همچنان یکی از نمادهای معماری کلاسیک مدرن به شمار می‌آیند.
چهار/ زاها حدید (Zaha Hadid)
زاها حدید، معمار مشهور عراقی‌تبار، یکی از پیشگامان طراحی‌های دی‌کانستراکتیو (Deconstructivist) بود. دستگیره‌های طراحی‌شده توسط حدید، نمونه‌هایی از طراحی‌های منحنی و پیچیده هستند که به‌طور خاص برای فضاهای داخلی مدرن طراحی شده‌اند. دستگیره‌هایی با طراحی‌های ارگانیک که به‌شکل منحنی‌ها و خطوط آزاد در می‌آیند و در پروژه‌هایی مانند موزه و مرکز هنرهای معاصر و مرکز هنرهای زاها حدید به‌کار رفته‌اند.
در دوران فعالیت زاها حدید، فناوری‌های جدیدی در طراحی و تولید به‌کار گرفته می‌شد. با استفاده از نرم‌افزارهای طراحی سه‌بعدی و چاپ سه‌بعدی، او توانست طرح‌هایی با دقت بالا و پیچیدگی‌های منحصربه‌فرد ایجاد کند که در گذشته به‌سختی ممکن بود. دستگیره‌های او معمولن از موادی مانند برنز، استیل و پلاستیک‌های خاص ساخته می‌شدند.
پنج/ ریچارد راجرز (Richard Rogers)
ریچارد راجرز، معمار بریتانیایی، یکی از کسانی بود که طراحی‌های نوآورانه و صنعتی را در پروژه‌های خود گنجاند. دستگیره‌های طراحی‌شده توسط او به‌عنوان بخشی از سبک معماری صنعتی و مدرن شناخته می‌شوند.
در پروژه‌هایی مانند موزه پمپیدو در پاریس و مرکز علمی و فناوری لوکزامبورگ، دستگیره‌ها به شکلی ساده و صنعتی طراحی شده‌اند و برای ساخت آن‌ها از استیل ضدزنگ و دیگر مواد سخت استفاده شده است. در این دوران، فناوری‌های جدید مانند برش لیزری و جوشکاری پیشرفته به معماران این امکان را داد که دستگیره‌ها و دیگر جزئیات طراحی را با دقت بیشتری تولید کنند.
شش/ نورمن فاستر (Norman Foster)
نورمن فاستر، معمار بریتانیایی دیگر، در طراحی‌های خود از تکنولوژی‌های پیشرفته استفاده می‌کرد. در طراحی دستگیره‌هایش که در پروژه‌هایی مانند برج گلدن‌ایگل و ایستگاه قطار شانگهای به‌کار رفته‌اند، از موادی مانند آلومینیوم، استیل ضدزنگ و شیشه استفاده شده است.
فاستر به‌طور خاص در پروژه‌های خود از فناوری‌های روز برای تولید دستگیره‌ها بهره برده و طراحی‌هایی ساده و کاربرپسند ایجاد کرده است. دستگیره‌های طراحی‌شده توسط او همواره به‌طور کامل با استراتژی کلی پروژه همخوانی دارند و در آن‌ها از جزئیات پیچیده‌تری استفاده نمی‌شود.
