زاها حدید و جهانِ منحنی‌ها
زاها حدید، یکی از پیشگامان معماران زن در قرن بیستم و بیست و یکم، شهرت خود را مدیون خلق فضاهایی بی‌نظیر با خطوط منحنی و اشکال آزاد است. او نه تنها در طراحی‌های معماری بلکه در طراحی جزئیاتی مانند دستگیره‌ها نیز تأثیرگذار بود. حدید در پروژه‌های خود به شکلی نوین و خلاقانه از خطوط منحنی بهره می‌برد و همین فلسفه‌ی طراحی را به دنیای جزئیات نیز منتقل می‌کرد. دستگیره‌هایی که به‌عنوان بخشی از طراحی‌های او در پروژه‌های مختلف به‌کار رفته‌اند، به‌خوبی نشان‌دهنده‌ی این جهان منحنی‌ها هستند…
طراحی منحنی‌ها در معماری زاها حدید
زاها حدید به دلیل استفاده از منحنی‌های نرم و اشکال ارگانیک در معماری خود شناخته می‌شود. از اولین پروژه‌های برجسته‌ی او در دنیای معماری مانند مرکز هنرهای نمایشی گلیپلی و مرکز هیدروژنه در ویسکاوا تا طراحی‌های معاصرتر همچون برج ایستاده پاریس، دستگیره‌ها و دیگر جزئیات طراحی در هماهنگی کامل با ایده‌های ساختاری او قرار دارند. منحنی‌ها برای حدید، فقط یک عنصر تزئینی نبودند، بلکه به بخش جدایی‌ناپذیری از تجربه‌ی فضایی تبدیل می‌شدند. در این فضاها، دستگیره‌ها به‌عنوان بخشی از طراحی کلی، باید به‌گونه‌ای خلق می‌شدند که از این خطوط منحنی و فضاسازی ارگانیک پیروی کنند.
فلسفه‌ی طراحی دستگیره‌ها و جزئیات
در طراحی دستگیره‌های او، حدید از اصول مینی‌مالیستی در ترکیب با پیچیدگی‌های ساختاری استفاده می‌کرد. دستگیره‌هایی که در فضاهای او قرار داشتند، اغلب از جنس فلزات مرغوب، گاهی شیشه یا ترکیبی از مواد جدید بودند که به‌شکلی ارگانیک و سیال طراحی می‌شدند. این دستگیره‌ها، مانند بسیاری از دیگر جزئیات طراحی حدید، از خطوط ساده اما منحنی و روان بهره می‌بردند. علاوه بر این، دستگیره‌ها با دقت و به‌گونه‌ای طراحی می‌شدند که از نظر عملکردی کاملن کاربردی باشند و در عین حال به تکمیل زیبایی‌شناسی فضای داخلی کمک کنند.
دستگیره‌ها و تأثیر آن‌ها بر طراحی فضا
دستگیره‌های طراحی‌شده توسط زاها حدید نه‌تنها از لحاظ ظاهری تأثیرگذار بودند، بلکه عملکرد و نقش خاصی را در فضاهای مختلف ایفاء می‌کردند. این دستگیره‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده بودند که هیچ‌گونه قید و بند یا زاویه‌ای از خود نشان نمی‌دادند، بلکه فضایی آزاد و باز را به‌وجود می‌آوردند. این ویژگی در کنار طراحی فضاهای منحنی، باعث می‌شد که دستگیره‌ها در فضاهای حدید همچون آثار هنری معمارانه در نظر گرفته شوند. در بسیاری از پروژه‌ها، دستگیره‌ها خود به‌عنوان یک اثر هنری مدرن در محیط عمل می‌کردند که تنها یک وظیفه‌ی عملکردی را بر عهده نداشتند بلکه به‌مثابه بخشی از دیالوگ کلی فضا و ساختمان عمل می‌کردند.
روند تولید دستگیره‌های منحنی در دوران زاها حدید
در زمان فعالیت زاها حدید، استفاده از تکنولوژی‌های نوین تولید دستگیره‌ها و دیگر اجزای دکوراسیون به‌سرعت در حال پیشرفت بود. طراحی‌های حدید، که به استفاده از منحنی‌های آزاد و پیچیده شهرت دارند، اغلب در مقابله با محدودیت‌های تولید در دهه‌های اولیه بسیار پیشرفته بود. با کمک نرم‌افزارهای طراحی سه‌بعدی و فناوری‌های نوین تولید، دستگیره‌ها و دیگر جزئیات در پروژه‌های او به‌صورت کاملن ارگانیک و به‌دور از هیچ‌گونه محدودیتی در طراحی، تولید می‌شدند. در آن دوران، طراحی با کمک فناوری‌های دیجیتال به‌ویژه در حوزه‌ی دستگیره‌ها و دیگر اجزای معماری به ابزاری تبدیل شد که به معماران امکان خلق فرم‌های پیچیده و منحنی را می‌داد.
دستگیره‌های زاها و تأثیر آن‌ها بر معماری معاصر
امروزه طراحی دستگیره‌ها در پروژه‌های معاصر به‌ویژه در فضاهایی که به دنبال خلق فضایی منحنی و سیال هستند، تحت تأثیر کارهای زاها حدید قرار دارد. دستگیره‌های مینی‌مالیستی که از طراحی‌های او الهام گرفته شده‌اند، هنوز در بسیاری از پروژه‌های برجسته و معاصر کاربرد دارند. این دستگیره‌ها در دنیای طراحی داخلی به نماد پیوند فرم و عملکرد تبدیل شده‌اند و معماران و طراحان داخلی به‌دنبال استفاده از این دستگیره‌ها در فضاهایی هستند که سادگی و شکوه در کنار یکدیگر به چشم بیاید.
زاها حدید در یکی از کتاب‌هایش به نام (Zaha Hadid: Complete Works 1979–2009) به فلسفه‌ی طراحی منحنی‌ها و تأثیر آن‌ها بر فضاهای داخلی اشاره کرده است:
«فضای معماری، یک جعبه‌ی بزرگ نیست، بلکه یک ساختار زنده و سیال است که در آن هر گوشه و هر فرم به‌طور یکپارچه با دیگر اجزاء هماهنگ است. در این فضا، حتی دستگیره‌ها باید همانند دیگر جزئیات، به‌طور ارگانیک و بی‌پایان با فرم‌های جاری فضا همخوانی داشته باشند».
این گفته به وضوح نشان می‌دهد که چگونه زاها حدید دستگیره‌ها را به‌عنوان جزئیاتی مهم و هماهنگ در فضای معماری خود در نظر می‌گرفت؛ جایی که هر یک از جزئیات به‌نوعی یک بخش از کل معماری است.
